İSMİN -İN HALİ (GENİTİV)
Normal olarak Türkçe'de -in hali diye bir şey yoktur.Almanca'da ismin -in hali diye adlandırılan
durum, Türkçe'de genelde isim tamlaması şeklinde ortaya çıkar.Örneğin, “okulun kapısı”,
“duvarın boyası”, “Ali'nin kazağı” gibi.
Diğer hallerde olduğu gibi -in hali de isimlerin artikelleri değiştirilerek elde edilir.
Bu değşim şu şekilde olur;
der artikeli des olur ve kelimenin sonuna -es veya -s takılarından biri getirilir.
das artikeli des olur ve kelimenin sonuna -es veya -s takılarından biri getirilir.
die artikeli der olur ve kelimede hiçbir değişiklik olmaz.(çoğul isimler için de aynısı kullanılır.)
ein artikeli eines olur ve kelimenin sonuna -es veya -s takılarından biri getirilir.
eine artikeli einer olur ve kelimede hiçbir değişiklik olmaz.
kein artikeli keines olur ve kelimenin sonuna -es veya -s takılarından biri getirilir.
keine artikeli keiner olur ve kelimede hiçbir değişiklik olmaz.
Yukarıda -in halini yaparken meydana gelen değişimler gösterilmiştir.
Dikkat ederseniz “-es veya -s takılarından biri getirilir” şeklinde bir cümle kullandık.
Peki hangisini getireceğiz?Bunu şu şekilde belirliyoruz;
Eğer isim tek heceli ise sonuna “-es” eklenir.
Eğer isim birden fazla heceli ise sonuna “-s” eklenir.
Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz.
der Vater (baba)
des Vaters (babanın)
das Haus (ev)
des Hauses (evin)
das Auto (otomobil)
des Autos (otomobilin)
der Mann (adam)
des Mannes (adamın)
Yukarıda da görüldüğü gibi der ve das artikelleri des haline dönüşüyor ve kelimeye -es, -s
takılarından biri ekleniyor.
die Frau (kadın)
der Frau (kadının)
die Mutter (anne)
der Mutter (annenin)
Yukarıda da görüldüğü gibi die artikeli der haline dönüşüyor ve kelimede bir değişiklik yok.
Bu kullanım çoğullar için de geçerlidir:
die Mütter (anneler)
der Mütter (annelerin)
die Autos (otomobiller)
der Autos (otomobillerin)
gibi…
şimdi de belirsiz artikellerden örnekler verelim;
ein Bus (bir otobüs)
eines Busses (bir otobüsün)
ein mann (bir adam)
eines mannes (bir adamın)
eine Frau (bir kadın)
einer Frau (bir kadının)
keine Frau (bir kadın değil)
keiner Frau (bir kadının değil)
kein Bus (bir otobüs değil)
keines Busses (bir otobüsün değil)
Yukarıdaki örneklerde “bir otobüs değil” yerine “hiçbir otobüs”, “bir otobüsün değil” yerine ise
“hiçbir otobüsün” anlamlarını çıkarmak da mümkündür.
Daha önceki bölümlerde de -i ve -e halleri için belirtilen istisnai kurallar vardı.
(Çoğulda sonlarına -n, -en takılarını alan kelimeler.)Bu istisnanın ismin tüm
halleri için geçerli olduğunu belirtmiştik.O yüzden burada tekrar ele almıyoruz.
Bir kaç örnek vermek gerekirse;
der Türke – des Türken
der Student – des Studenten
gibi örnekler vermek mümkündür.
Doğru bir biçimde kullanabilmeniz için bu örnekleri inceleyiniz hatta bunlarla yetinmeyip,
kendiniz de örnekler yapmaya çalışınz.
Başarılar dileriz…
Amelinizde rıza-yı İlahî olmalı. Eğer o razı olsa, bütün dünya küsse ehemmiyeti yok. Eğer o kabul etse, bütün halk reddetse tesiri yok. O razı olduktan ve kabul ettikten sonra, isterse ve hikmeti iktiza ederse, sizler istemek talebinde olmadığınız halde, halklara da kabul ettirir, onları da razı eder. Onun için, bu hizmette doğrudan doğruya yalnız Cenab-ı Hakk'ın rızasını esas maksad yapmak gerektir.(Lemalar)
